شهادت؛ جان باختن در راه خداشهادت به معنای جان باختن در راه خدا، بهترین راه ملاقات با پروردگار است. ۱ - معنای شهادتواژه «شهادت» به معنای حضور همراهِ مشاهده است که این حضور یا به بَصَر است و یا به بصیرت. در اصطلاح دینی، شهادت آن است که آدمی به راه خداوند و در جهاد با دشمنان خداوند جان بازَد. ۲ - وجه تسمیه شهیداینکه چرا چنین کسی را «شهید» مینامند، یا برای این است که پس از شهادت، فرشتگان بر بالین، فرشتگان بر بالین او حضور مییابند و یا به این است که روح شهید پس از شهادت به محضر پروردگار مشرّف میشود [۱]
کشّاف،ج۱، ص۷۳۹.
.
۳ - واژه شهید در قرآن و روایاتدر قرآن کریم هیچگاه واژه «شهید» به معنای اصطلاحیاش نیامده است. قرآن برای اشاره به شهید، از تعبیراتی همچون «قُتِلْتُمْ فی سَبِیلِ اللَّهِ» سود برده است. امّا واژه شهید با معنای اصطلاحیاش، در احادیث رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع)، فراوان به کار رفته است [۲]
مجموعه آثار استاد مطهّری، ج۲، ص۴۵۴.
.
مصداق حقیقی شهادت، کشته شدن در معرکه جهاد با دشمن دین است؛ امّا در روایات آمده است که جان باختن در برخی حالات دیگر نیز اجر و ارج شهادت دارد؛ مثلًا کسی که به حال دوستی و حبّ آل محمّد (ص) از دنیا برود، یا کسی که در حال دفاع از جان، مال یا ناموس خویش کشته شود، اجر شهید میبَرَد. ۴ - ویژگی شهیدشهید، آگاهانه و خالصانه، حق را یاری میکند و به باطل هجوم میبرد و جان خویش را به مخاطره میاندازد و از این رو، شهادت را مرگ با عزّت یا شرافتمندانهترین مرگ دانسته اند. ۵ - جایگاه شهادت نزد شیعیانشهادت در مذهب شیعیان جایگاهی بس والا دارد. یازده ا مام معصوم شیعه (ع) همگی به گونهای شهید شده و هیچ یک با مرگ طبیعی از دنیا نرفته اند. امام نخست شیعیان، حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) چون هنگامه شهادتش فرا میرسد، میفرماید: «به خدای کعبه که رستگار شدم!» و از القاب مشهور امام حسین (ع)، «سیّد الشّهداء» است. این نشان از ارجی است که شیعیان بر شهادت مینهند. در نظرگاه شیعه، شهیدان در آن جهان مقاماتی بس والا دارند. آنان همان دَم که جان میبازند، از همه گناه ان پاک میگردند. ۶ - منزلت شهید در قرآندر قرآن نیز به صراحت از منزلت ویژه شهیدان یاد شده و آمده است که آنان نزد پروردگارشان به سر میبرند و روزی میخورند. حقّ شفاعت بعد از پاکان والامقامی همچون پیامبران و عالمان، به شهیدان نیز رسیده است و بنابراین، آنان میتوانند از دیگران پیش خداوند متعال شفاعت کنند [۸]
بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۱۲.
. از ویژگیهای شهیدان این است که بدن آنان- اگر در معرکه جهاد زخم خورند و همانجا جان بازند- نیازمند غسل و کفن نیست و بدن شهید در چنین حالتی، پاک است.
۷ - پانویس
۸ - منبعپژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۳۱۵-۳۱۷، انتشارات زمزم هدایت. |